Globalisering en internationalisering zijn termen die steeds vaker voorkomen, ook in het arbeidsrecht. Zo vestigen bedrijven zich steeds vaker over de grenzen heen en worden werknemers in toenemende mate naar andere landen uitgezonden. Maar wat gebeurt er in het geval van een 'internationaal' conflict tussen een werkgever en werknemer? Welke rechter is bevoegd en welk recht is van toepassing?

Rechtskeuze in arbeidsovereenkomst bepalend?
Onlangs heeft de rechtbank Amsterdam zich over een dergelijke internationale situatie moeten buigen. In de betreffende kwestie was een conflict ontstaan tussen de werkgever Lukoil, oorspronkelijk een Russisch staatsbedrijf maar thans statutair gevestigd in Nederland, en een van haar werkneemsters van Russische afkomst en werkzaam in Houston, Texas (Verenigde Staten).

De werkneemster was door Lukoil in Rusland geworven om in Houston werkzaamheden te gaan verrichten. Met ingang van 2011 zijn er tussen partijen verschillende opvolgende arbeidsovereenkomsten gesloten, waarbij werkneemster al die tijd in Houston haar werkzaamheden heeft verricht. De werkneemster heeft nimmer voet op Nederlandse bodem gezet.

In de laatste arbeidsovereenkomst tussen Lukoil en de werkneemster is een rechtskeuze opgenomen voor Nederlands recht en een forumkeuze voor Nederland. Partijen hebben deze arbeidsovereenkomst op een gegeven moment middels een addendum gewijzigd, waarbij een rechtskeuze is gemaakt voor Texaans recht en een forumkeuze voor de gerechten van de staat Texas. Verder is in het addendum opgenomen dat Lukoil de arbeidsovereenkomst kan opzeggen met inachtneming van een opzegtermijn van 30 dagen en onder betaling van een 'ontslagvergoeding' van twee maandsalarissen.

Lukoil heeft begin 2017 besloten om de arbeidsovereenkomst met de werkneemster op te zeggen met inachtneming van de opzegtermijn van 30 dagen en onder betaling van een 'ontslagvergoeding' van twee maandsalarissen. De werkneemster heeft zich tegen deze opzegging verzet. Zij heeft kort gezegd gesteld dat er een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd is ontstaan conform de arbeidsovereenkomst waarop volgens haar Nederlands recht van toepassing is, die niet zomaar kan worden opgezegd. Naar de mening van de werkneemster heeft Lukoil zodoende niet rechtsgeldig opgezegd.

Voor de inhoudelijke behandeling van de zaak heeft Lukoil aangevoerd dat de Nederlandse rechter niet bevoegd is, aangezien een forumkeuze voor de gerechten van de staat Texas is gemaakt. Daarnaast dient volgens Lukoil Texaans recht te worden toegepast gezien de rechtskeuze die partijen hebben gemaakt.

Welke rechter is bevoegd?
In eerste instantie zal de rechter moeten vaststellen of hij bevoegd is om kennis te nemen van de kwestie. Primair dient dat te gebeuren aan de hand van de internationale verdragen of EG-verordeningen, zoals de EEX-Verordening.

De EEX-Verordening bepaalt onder meer dat een werkgever die woonplaats heeft op het grondgebied van een lidstaat, opgeroepen kan worden voor de gerechten van die lidstaat. In voornoemde zaak was Lukoil statutair gevestigd in Nederland, zijnde de (formele) woonplaats, zodat de Nederlandse rechter bevoegd was om kennis te nemen van de zaak. De forumkeuze voor de gerechten van de staat Texas, zoals door partijen overeengekomen, brengt daarin geen verandering, nu deze niet zoals artikel 23 EEX-Verordening vereist na ontstaan van het geschil is overeengekomen.

Welk recht is van toepassing?
Na te hebben vastgesteld dat de Nederlandse rechter bevoegd is, dient de vraag zich aan welk recht van toepassing is op de kwestie. In voormelde zaak was het de vraag of Nederlands of Texaans recht van toepassing was.

De rechter heeft uiteindelijk geoordeeld dat Texaans recht van toepassing was op de arbeidsovereenkomst, aangezien partijen dit expliciet waren overeengekomen in het laatste addendum. De vrijheid van partijen tot het kiezen van het recht dat van toepassing is staat namelijk voorop (Rome I Verordening). Aangezien de werkneemster verder ook nimmer voet heeft gezet in Nederland en uitsluitend in Houston heeft gewerkt, is er ook geen reden om aan te nemen dat de dwingendrechtelijke bepalingen van het Nederlandse arbeidsrecht van toepassing zijn.

Conclusie
De hiervoor besproken zaak is een voorbeeld van hoe het arbeidsrecht steeds internationaler wordt met bijzondere situaties tot gevolg. Zo kan de situatie zich voordoen dat een Nederlandse rechter moet oordelen op basis van buitenlands recht en vice versa. Denk dus goed na welke (rechts)keuzes u maakt. 

Juridisch advies of meer informatie? 

Heeft u vragen naar aanleiding van dit blog? Neem dan contact op met Ronald van der Stap.

Dit blog is onderdeel van de Nieuwsbrief Arbeid & Pensioenen.